Cứu cánh

Hán Việt từ điển giản yếu định nghĩa cứu cánh (chữ Hán là 究竟  ) là cuối cùng, kết quả và cho  ví dụ cứu cánh mục đích là cái mục đích cuối cùng (Đào Duy Anh, 2005:142). Như vậy dịch fin là mục đích hay mục đích cuối cùng hay cứu cánh đều được. Báo Tuổi Trẻ trong ví dụ trên lại hiểu cứu cánh là cái gì đó có thể cứu giúp các bậc phụ huynh có con biếng ăn. Cách hiểu này đang có xu hướng thắng thế.

Tháng 3/1998, nhóm nghiên cứu của ông Bùi Khánh Thế (Đại Học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn Thành Phố Hồ Chí Minh) điều tra trên 285 sinh viên năm thứ hai của khoa Ngữ Văn Anh (Đại Học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn Thành Phố Hồ Chí Minh) và 167 học sinh lớp 10 trường phổ thông trung học Nguyễn Chí Thanh (quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh). Kết quả thu được, theo báo cáo của Nguyễn Hoài Thu Ba và Trần Thị Kim Anh (2001:172) cho thấy:

-Đa số chọn câu trả lời sai (45,5% sinh viên và 88% học sinh) hoặc không trả lời (25,2% sinh viên và 0,8% học sinh).

-Rất ít người chọn câu trả lời đúng (29,3% sinh viên và 11,3% học sinh). Kết quả thu được với các từ ngữ Hán Việt khác trong cùng đợt khảo sát khiến ta có quyền nghi ngờ rằng câu trả lời đúng rất có thể chỉ là một kết quả may rủi. Số người thật sự hiểu nghĩa của cứu cánh có lẽ còn thấp hơn rất nhiều. 

Từ cứu cánh là một trường hợp khiến nhiều người viết phải băn khoăn. Viết đúng thì không chắc người ta hiểu mình đúng còn hùa theo số đông thì dễ bị chê là dốt hay nói chữ. Giải pháp an toàn nhất là tránh dùng nó.